વૃદ્ધાવસ્થા અને બીમારીઓ:- ભાગ -૨ :- કબજિયાત

વૃદ્ધાવસ્થા અને તેના રોગો તથા તેમના ઉપાયો યોગ્ય આહાર દ્વારા કઈ રીતે મેળવી શકાય તે આપણે તાજેતર ના અંકો માં જોઈ રહ્યા છીએ. આજે આ કડી માં વૃદ્ધાવસ્થા ની બીજી સામાન્ય સમસ્યા ‘ કબજિયાત ‘ વિશે સમજીએ. અને તેનાથી દૂર રહેવાના ઉપાયો વિશે જાણીએ.

ફિલ્મ 'પીકુ ' માં આ સમસ્યા નુ સરસ નિરૂપણ કરવામાં આવ્યું હતું. ઉમર વધતા ધીરે ધીરે પાચનતંત્ર ની કાર્યશક્તિ ધીમી પડે છે. વળી, ઉમર વધતાં દાંત ની સમસ્યા સર્જાય છે જેથી વધુ રેશાયુક્ત આહાર કે જેને વધુ ચાવવું પડે એવો ખોરાક વૃદ્ધો દ્વારા ટાળવામાં આવે છે જેને કારણે પણ કબજિયાત ની સમસ્યા સર્જાઈ શકે છે.

કબજિયાત ના લક્ષણો:-

·        જમ્યા પછી પેટ ભારે લાગવું

·        રોજ પેટ સાફ ન આવવું

·        કઠણ મળ પસાર થવો

·        મળ પસાર કરવા માટે ખૂબ જોર કરવું પડે

·        પેટ માં નાભિ ની આસપાસ અથવા પેટ માં ડાબી બાજુ સહેજ નીચે ના ભાગ માં દુઃખાવો થવો.

·        થોડા થોડા સમયે થોડો થોડો મળ પસાર થવો. એકસાથે બરાબર પેટ સાફ ન થવું.

·        મળમાર્ગે દુઃખાવો થવો

આમાંથી કોઈ પણ એક અથવા એક થી વધુ લક્ષણો કબજિયાત ના હોઈ શકે.

કબજિયાત થવા માટે નીચે મુજબના કારણો જવાબદાર હોઈ શકે :

1.      ખૂબ ઓછું પાણી પીવું

2.      ખૂબ ઓછી શારીરિક કસરત

3.      વિટામિન બી નું ઓછું હોવું

4.      શરીરમાં લોહતત્વ ની ખામી

5.      વધુ પડતું ડેરી ઉત્પાદનો નું સેવન

6.      કેટલીક એસિડિટી ઘટાડવા માટેની દવાઓ પાચનતંત્ર ના કાર્ય ને ધીમું કરો કબજિયાત નું કારણ બને છે

7.      કેટલીક દર્દનાશક દવાઓ, ડિપ્રેશન માટેની દવાઓ , તથા ડાય યુરેટિક્સ દવાઓ પણ કબજિયાત નોતરી શકે છે.

8.      પાર્કિન્સન અને લકવા જેવા રોગો ના દર્દીઓ કબજિયાત ના શિકાર બની શકે છે.

9.      સ્ટ્રેસ અને ડિપ્રેશન કબજિયાત નું કારણ હોઈ શકે

10.   થાઈરોઈડ માં રોગીઓ ને પણ કબજિયાત થઈ શકે

11.   મળને લાંબો સમય રોકી રાખવાની આદત ને કારણે કબજિયાત થઈ શકે.

આમ, ઉપર મુજબ ના ઘણા કારણો ને લીધે કબજિયાત થઈ શકે. તો આવો જાણીએ, કબજિયાત નિવારવા શું કરી શકાય:-

·        રેશાયુક્ત આહાર નું સેવન :- રેષાવિહીન ખોરાક ચોક્કસપણે કબજિયાત નોતરે. રોજિંદા આહાર માં ઓછા માં ઓછા ૨ ફળો પુષ્કળ પ્રમાણમાં લીલી ભાજી, કાચા શાકભાજી સલાડ સ્વરૂપે લેવાવા જોઇએ.

·         ગરમ પાણી :- દિવસ ની શરૂઆત અને અંત ગરમ પાણી થી થવો જોઈએ . ગરમ પાણી આંતરડા ની હલનચલન વધારી અને મળને ઢીલો કરી પેટ સરળતા થી સાફ કરવામાં મદદરૂપ થાય છે.

·        કેળા :- કેળા માં રહેલા રેષા, મળને સોફ્ટ કરી આગળ ધપાવે છે. આથી, જો ડાયાબિટીસ અને સ્થુળતા નો પ્રશ્ન ન હોય તો દિવસ દરમ્યાન એક કેળુ આરોગવું જોઈએ. અલબત્ત ડાયાબિટીસ ના દર્દીઓ એ ડાયેતિશિયન ની સલાહ લેવી

·        કાળી સૂકી દ્રાક્ષ :- પલાળેલી ૮ થી ૧૦ કાળી સૂકી દ્રાક્ષ નું નરણે કોઠે સેવન કબજિયાત માં દેખીતી રાહત આપે છે.

·        મેથી દાણા :- કાચી સૂકી મેથી ના ૨૦-૨૫ દાણા રાત્રે સૂતી વખતે ગરમ પાણી સાથે ગળવાથી ફાયદો રહે છે. અલબત, મેથી સૌ કોઈ ને માફક ન પણ આવે . પહેલાં ૨-૩ દિવસ ૪-૫ દાણા લઈ ટ્રાય કરી જુઓ.

·        દહી અને છાશ નું સેવન :- દહી માં આંતરડા ના કાર્ય ને મદદરૂપ થતા પ્રો બાયોટિક્ હોઈ રોજ દહી તથા છાશ નું સેવન ખૂબ ઉપયોગી રહે.

·        કસરત :- બેઠાડુ જીવન કબજિયાત નું મોટું કારણ હોય છે. નિયમિત કસરત પાચનતંત્ર ને સક્રિય રાખે છે. બિલકુલ કસરત ન કરવાથી પાચનતંત્ર શિથિલ થવા પામે છે.

·        મળ ને રોકી રાખવું નહિ :- ઘણા લોકો ઇન્ફેક્શન ના દર થી ચોખ્ખા ન હોય એવા શૌચાલયો માં હાજત જવાનું ટાળે છે અને એના પરિણામે લાંબા ગાળે આ આદત કબજિયાત માં પરિણમી શકે.આથી, કુદરતી કોલ આવે તો એને ટાળવો નહિ.

·        પૂરતી ઉંઘ લેવી :- રાત્રી ની ૭ થી ૮ કલાક ની ઊંઘ દરમ્યાન શરીર અંદર થી સફાઈ નું કાર્ય કરે .વૃદ્ધાવસ્થા માં ઊંઘ ઓછી થાય.આમ,  અપૂરતી ઊંઘ હોય, તો આ સફાઈ કાર્ય બરાબર ન થતાં કબજિયાત થઈ શકે.

·        માનસિક શાંતિ :- તનાવપૂર્ણ જીવન હોય તેવી વ્યક્તિ કબજિયાત નો ભોગ થઈ શકે. થોડું ધ્યાન અને પ્રાણાયામ ચોક્કસ મદદ કરી શકે.

કબજિયાત જો લાંબો સમય રહે તો નીચે મુજબ ની સમસ્યાઓ સર્જાઈ શકે:-

·        કબજિયાત જો લાંબો સમય રહે તો મળમાર્ગ ના મસા , ફિશર ( મળમર્ગ માં કાપા પડવા) જેવી સમસ્યાઓ થઈ શકે.

·        કબજિયાત ને કારણે મળત્યાગ કરતી વખતે ખૂબ પ્રેશર કરવું પડતું હોય છે. તો હૃદયરોગ થી પીડાતા વૃદ્ધો માટે આ પ્રેશર હાર્ટ એટેક ને આમંત્રણ આપી શકે છે.

·        કબજિયાત નું કારણ આંતરડા માં ગાંઠ હોઈ શકે . આથી, જો કબજિયાત ની સમસ્યા લાંબી ચાલે તો ડોકટર નો સંપર્ક કરી ત્વરિત ઉકેલ લાવવો હિતાવહ છે.

.